El Sanatları Alanı

ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ

Günümüzde hızla gelişen teknoloji ve kentleşme, insan yaşamını birçok yönden etkilemektedir. Dünya üzerinde çeşitli kültürlerin yok olmasıyla beraber insanların eski kültürel değerleri de hızla yok olmuştur. Dolayısıyla eski kültürel değerlerin saklanarak korunması oldukça önem kazanmaktadır.

Bir ulusun kültür değerlerini en iyi yansıtan ögeler olan el sanatları, asırlar boyu toplumların sanat anlayışlarını ve yaşam tarzlarını aktarmada etkin bir rol oynamıştır. Aynı zamanda eğitim, bilim, teknik ve diğer alanlardaki gelişme düzeyi ile el sanatlarındaki gelişme düzeyi paralellik göstermektedir.

Dokumacılık konusunda belirleyici etken olan iklim şartları ve ihtiyaçlar, farklı kültürlerde farklı malzemeyle dokumanın yapılmasına neden olmuştur. Dokuma alanında kullanılan malzemeler önceleri dallar ve kamışlardır. Bunların basit bir biçimde örülmesiyle başlayan süreçte, daha sonraki aşamalarda yün, pamuk, tiftik, ipek, keten ve kenevir gibi bükülebilirliği, yumuşaklığı daha fazla olan malzemeler kullanılmıştır.

Anadolu'da yapılan kirkitli dokumalarda motifleri; geometrik desenler, bitki motifleri, stilize edilmiş hayvan figürleri ile kûfi yazılar oluşturur. Bunlar zenginleşerek günümüze kadar gelmiştir. En sık kullanılan motifler; insan, el, eli belinde, koçboynuzu, bereket, saç bağı, pıtrak, göz, im, bukağı, ejder, akrep, canavarayağı, kurtizi, kuş ve sandıktır.

Nakış, dikişin dekoratif bir şekilde yapılmasından doğmuştur ve insanlık tarihi kadar eskidir.

Türk nakışlarının, halk sanatlarımız içinde önemli bir yeri ve köklü bir geçmişi vardır. Türk işleme sanatı çok eski devirlere, Orta Asya'ya dayanır. İlk yapılan işlemeler hakkında fazla bilgi yoktur. Ancak kazılardan çıkan heykellerin üzerindeki elbiselerin işli oluşu, İbrani tarihinde Nuh'un kızının ilk nakışlı kemeri kullandığının anlatılışı bu sanatın köklü bir geçmişi olduğunu anlatmaktadır.  

Nakış, zamanla sadece elbiseler üzerinde kalmayıp iç giyimlere, çeşitli eşyalar üzerine de uygulanmıştır.

Kasnağın icat edilmesinden sonra daha ince, zarif işlemeler ve değişik motifler ortaya konmuştur. Bu eserlerden örnekler Fransa, İngiltere, İtalya ve Alman müzelerinde teşhir edilmektedir.

Teknik buluşların hızlandığı 1960 yılından beri çeşitli nakış makineleri ve son yıllarda deseni bilgisayarda hazırlayıp elektrikle çalışan, bir defada dört veya daha fazla motifi aynı anda işleyen bilgisayarlı sanayi nakış makineleri yapılmıştır. Tekstil sektörünün birçok değişik alanına (hazır giyim, ev tekstili, ev aksesuarları, çeyiz vb.) hizmet verdiği için meslek olarak geniş bir alana sahiptir. Teknolojiye bağlı olarak gelişebilen bu meslek dalının, yeniliklere açık olduğu için mevcut durumu ve geleceği güven altındadır. Bu makinelerle işlenen motifler giyim süslemelerine, ev aksesuarlarına, giyim aksesuarlarına, her türlü kumaş ve deri üzerine uygulanmaktadır.

Günümüzde yaşam öylesine hızlıdır ki oturup ince işlemeler yapmak bir yana, çoğu zaman günlük işleri yetiştirmek için dahi büyük çabalar sarf etmek zorunda kalınmaktadır. Makine nakışları kısa sürede yapıldığı ve ucuz olduğu için rağbet görmektedir. 

Bugün makine nakışı sanayi hâline gelmiş durumdadır. Bunun yanı sıra elde işlenen nakışlara da büyük değer verilmekte, bu işi meslek edinenler tarafından da yapılmaktadır.

ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER

• El Dokumacısı
• El ve Makine Nakışçısı
• Sanayi Nakışçısı

SANAYİ NAKIŞCISI

İş talimatı doğrultusunda desen çizebilen, çizdiği deseni bilgisayarda hazırlayabilen, aplike desenini lazer makinesinde kesen, malzemeleri belirleyen, temin eden, sanayi nakış makinesinde işleyen ve kalite kontrolünü yapıp ürüne dönüştürebilen nitelikli kişidir.

Görevleri

• İş organizasyonu yapmak,
• El nakışları yapmak,
• Makine nakışları yapmak,
• Bilgisayarda desen hazırlamak,
• Sanayi makinesinde nakış yapmak,
• Nakışlı ürün tasarımları yapmaktır.

Ayrıca, sanayi nakışçısı, lazer kesim elemanı, makineci (sanayi makinecisi), bilgisayarda desen üretimcisi gibi meslekler de alanın altında yer almaktadır.

MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER

Sanayi Nakışı alanında çalışmak isteyenler;

• Ellerini, gözlerini ve ayaklarını eş güdümle kullanabilen
• Yaratıcı ve estetik değerlendirme gücüne sahip,
• Detaylara özen gösteren,
• Dikkatli ve sabırlı,
• İş birliği yapabilme, grup çalışmasında bulunabilme özelliğine sahip,
• Renk bilgisine sahip,
• Şekiller arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları algılayabilen,
• Yeniliklere açık,
• Zamanı iyi kullanan,
• Temiz ve düzenli çalışma alışkanlığına sahip,
• Pratik çözümler üretebilen,
• Farklılıkları algılayabilen,
• Mesleğini seven ve bu alana gereken ilgi ve özeni gösteren,
• Araştırma yapabilen,
• Pratik çözümler üretebilen,
• İş güvenliği konusunda dikkatli,
• Mesleki hiyerarşi ve işletme hiyerarşisine uyum sağlayan kimseler olmalıdır.

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Sanayi nakışçısı, işletmelerin ölçeklerine göre iki veya üç vardiya olarak, yoğun bir tempo ve sorumluluk alarak çalışılmaktadır. Yemek, servis ve sosyal güvence imkânı vardır.

İŞ BULMA İMKANLARI                

Teknolojik gelişmeler paralelinde, nakışçılık mesleğinde verimliliğin arttığı gözlenmektedir. Özellikle elde kullanılan makinelerin yerini elektronik makinelerin alması, desen çizimlerinde bilgisayardan yararlanılması, aynı anda20'den fazla motifin yapılması ve bir makinede 15'e kadar iğne kullanılabilmesi, makinelerin işleme alanının genişlemesi vb. teknolojik gelişmeler göze çarpmaktadır. Aplikasyon işlemlerinde lazer teknolojisinin kullanımı ve pek çok rengin bir iğne ile uygulanması gibi yenilikler halen deneme aşamasındadır. Küçük ölçekli atölyelerin kapanması ve işletme boyutlarının büyümesi yönünde bir eğilim olduğu görülmektedir. Bu alanda ülkemizdeki makine parkı, dünya sıralamasında en önlerde yer almaktadır. Diğer taraftan bu meslekte edinilen temel bilgi ve becerilerin hazır giyim, mefruşat ve örme alanındaki diğer mesleklerde kullanılabileceği düşünülmektedir.

Nakışçı ve sanayi nakış elemanları için nakışla ilgili imalat yapan bütün işletmelerde, desen üretimi yapan firmalarda, lazerle aplike kesim yapan firmalarda, modaevlerinde, desen çizimi yapan iş yerlerinde, iş bulma imkânı vardır (desenci, müşteri temsilcisi, numuneci, makineci, kalite kontrol, ütücü, işletme sorumlusu, vardiya sorumlusu olarak çalışabilirler).